ÖZGÜRLÜK

Sitemi açar açmaz böylesine iddialı bir başlıkla yazı yazmaya kuşanmamı bekleyenler vardır. Bekleyip özgürlük, adalet gibi kavramlarla sınırlı bir alanda düşünmeye, kalem oynatmaya devam edeceğime karar verip beni yadırgayanlar, bekleyip ne yazacak acaba diye merak edenler, bekleyip onları şaşırtmadığıma sevinenler.

Aslını soracak olursanız aklımda yoktu bu yazı. Ta ki uzun zamandır tanıdığım, günümün büyük bir bölümünü birlikte geçirdiğim bir çalışma arkadaşım karşıma geçip benim özgür olmadığımı düşündüğünü söyleyene kadar. Bu, o güne kadar hakkımda duyduğum en kışkırtıcı yargılardan biriydi. O andan itibaren beynime söz geçirebilirsen geçir. Daha önce ruhumu okşayan eleştirilerle gelen dostlarıma minnet, şu özgür olamama durumuna kafayı taktım.

Belki inanmayacaksınız ama burçları konuşurken bu noktaya geldik. Burçtu astronomiydi derken yay olduğumu, yayların özgür ve uçarı olduklarını söyleyiverdim konuşmanın ortasında, burçlara inanmamama karşın, biraz gururlanarak. İşte bu konuşma benim özgür olmadığım yorumuna geldi dayandı. Hayatımın uzunca bir bölümünü özgürleşme uğruna kafa yorarak geçirdiğimi sanırken, kendimi hafızası silenerek tüm yaşadıkları elinden alınmış biri gibi hissetmiştim. Bunca yıl sonra, çoğunluktan daha fazla özgür olduğumu düşünürken, birden tam aksi biri olarak tanımlanmıştım.

Bunu duyunca öyle sarsıldım ki, yanıt olabilecek savunu cümlelerini akıllıca arka arkaya sıralayabildiğimi söyleyemem. Daha açık yazmak gerekirse gözlerim şaşkınlıkla açılmış kalakaldım diyeyim.

Bana özgür olmadığımı söyleyen biri vardı karşımda. Ne düşünmeliydim?

İlk olarak aklıma “acaba kimin özgür olduğunu düşünüyor?” sorusu geldi. O an sohbette bulunan, masanın etrafındakilere göz gezdirip kimin ne kadar özgür olduğunu, olabileceğini düşünmeye çalıştım. Neyi kriter olarak alacağımı bilemedim, kafam iyice karıştı. Bu değerlendirme süreci özgürlüğün nasıl tanımlanabileceği sorusunun aklıma takılması ile sonuçlandı.

Özgürlük neydi gerçekten, bir elbise gibi üzerinize giyebilir miydiniz? Ya da söylediğiniz sözler mi ele verirdi ne kadar özgür olduğunuzu? Ben kime özgür olduğunu, ya da olmadığını söyleyebilirdim? Su içme, yemek yeme tarzınızdan anlaşılır mıydı ne kadar özgür olduğunuz?

Özgürlük hakkında lise yıllarında forumlar, tartışmalar düzenlediğimizi hatırlıyorum. Her tartışmanın sonunda özgürlüğün sorumluluklarımızın farkında olmak olduğu noktasında fikir birliğine varıyorduk (bu da yüksek not demekti hiç kuşkusuz). Ne kadar güzel bir özgürlük tanımı öyle değil mi?

Şimdi bakıyorum da kimse “daha fazla özgürlük istiyorum”, “özgür değilim, özgürleşmek istiyorum” diye yollara düşmüyor. Barış istiyoruz, sosyal adalet istiyoruz, ağaçlar kesilmesin, küresel ısınma olmasın istiyoruz, daha fazla söz hakkı istiyoruz. Özgür olalım diye sesimizi yükselttiğimizi hatırlamıyorum.

Kendimizi yeterince özgür mü hissediyoruz? Çağımız malum araçlarını, interneti, teknolojiyi, tüketme gücünü sunarak kendimizi özgür hissetmemizi mi sağlıyor? Yoksa özgürlüğün tek başına bir anlamı mı yok? Örneğin, savaş ortamında barış isteyerek, yani milyonların hatta dünyayı göz önünde bulundurursak milyarların aksi yönde düşünmeyi başararak, bu isteğimizi dile getirmek için sokağa çıkma hakkımızı kullandığımızda zaten özgürleşiyor muyuz?

Yoksa bu yazıyı buraya yazma gücünü içinde duymak, düşüncelerini dile getirebilmek, dile getirecek düşüncelerinin olması mı özgürlük?

Bir blog sitesine konu olacak kadar basit değil belli ki. Derin bir mevzu. Bir de egoyu işin içine katıp felsefi boyutunu ele alırsak işin içinden en azından burada çıkamayacağız. Sanırım özgürlüğü burada en basit hali ile ele almaya çalışırken kendime de haksızlık ediyorum. Durum bu kadar karmaşıkken, öylesine sürüp giden bir sohbetin ortasında özgür olmamak yargısı ile karşı karşıya bırakılmak kadar büyük bir haksızlık.

Ne çok kişinin son sözü olmuş, ne çok kişi uğruna yaşamış, düşünürler hayatlarını adamış, şairler en güzel dizelerini insanlık tarihi kadar eski özgürlük kavramı için yazmış. Ben de galiba daha çok yazacağım bu konuda. Bir yazı, bir yazı daha yazacağım. Özgürlük hakkında daha ne çok yazacağım olduğuna inanır mısınız?

Bu bizi özgürleştirir mi dersiniz?